- Αόστα
- (Aosta). Πόλη (34.000 κάτ. το 2002) της Ιταλίας στις δυτικές Άλπεις, χτισμένη στη συμβολή των ποταμών Ντόρα Μπάλτεα και Μπούτιερ. Η γεωγραφική της θέση μεταξύ της πεδιάδας του Πάδου και των αλπικών περιοχών, της παρείχε στρατηγική σημασία από τους ρωμαϊκούς ακόμα χρόνους. Γύρω από το οχυρωμένο στρατόπεδο που ίδρυσε στη θέση αυτή ο Τερέντιος Ουάρων, στρατηγός του Αυγούστου, χτίστηκε μια πόλη από την οποία σώζονται μία αψίδα θριάμβου, ένα αμφιθέατρο και αγορά. Κατά τον Μεσαίωνα χτίστηκαν στην περιοχή της πολλοί πύργοι (γνωστότερος είναι ο λεγόμενος πύργος του Λεπρού). Ως φέουδο του Ουμβέρτου Α’ του Λευκόχειρα έζησε υπό ιδιόμορφο καθεστώς, με καταστατικό χάρτη που λεγόταν Χάρτης της Ελευθερίας. Από τότε η Α. διατήρησε ορισμένη αυτονομία και οι κάτοικοι της κοιλάδας της Α. μιλούν ακόμα μια διάλεκτο προβηγκιανής προέλευσης. Σήμερα, η Α. είναι μια μικρή γραφική πολιτεία, της οποίας ο πληθυσμός ζει από τον τουρισμό και τη βιομηχανία κατασκευής μηχανημάτων και ετοίμων ενδυμάτων.
Η Α. είναι πρωτεύουσα της αυτόνομης περιοχής που περιλαμβάνει ολόκληρη την άνω λεκάνη του Ντόρα Μπάλτεα σχεδόν μέχρι το Πον-Σεν-Μαρτέν και ορίζεται στα N από το όρος Γκραν Παραντίζο, στα Δ από το Λευκό Όρος, στα B από τις Πενίνες Άλπεις με το Μάτερχορν και το Μόντε Ρόζα. Η αυτόνομη αυτή περιοχή, που την κυβερνά το Συμβούλιο της Κοιλάδας της Ανάς δημιουργήθηκε το 1927 και από το 1945 έχει περιφερειακή αυτονομία. Η έλξη που ασκούν τα βουνά της την κάνει σπουδαίο τουριστικό κέντρο τόσο τον χειμώνα όσο και το καλοκαίρι και στις κοιλάδες της, στις οποίες η παγετική διάβρωση έχει δώσει μεγάλο πλάτος, υπάρχουν πολυάριθμα κέντρα παραθερισμού και χειμερινής διαμονής.
Από το Κουρμαγιέρ, που βρίσκεται στους πρόποδες του Λευκού Όρους, ξεκινά ένας εναέριος σιδηρόδρομος που ανεβαίνει έως το Δόντι του Γίγαντα και ύστερα κατεβαίνει στη γαλλική κοιλάδα του Σαμονί· άλλα τουριστικά κέντρα της περιοχής είναι η Τσερβίνια ή Μπρέιγ (χειμερινά σπορ), το Γκρεσονέν στους πρόποδες του Μόντε Ρόζα και το Σεν Βενσάν, κέντρο ιαματικών λουτρών στην κοιλάδα του Ντόρα. Η τουριστική κίνηση της περιοχής ευνοείται και από ένα πυκνό συγκοινωνιακό δίκτυο, κυρίως οδικό· η διάνοιξη των σηράγγων του Λευκού Όρους προς τη Γαλλία και του Μεγάλου Αγίου Βερνάρδου προς την Ελβετία επιτρέπει τη διέλευση ακόμα και τον χειμώνα.
Τα πλούσια αλπικά βοσκοτόπια ευνοούν εντατική εκτροφή βοοειδών και ιδιαίτερα γαλακτοφόρων αγελάδων, ενώ τα ορμητικά νερά των ποταμών, που τροφοδοτούνται πλούσια από τους παγετώνες, εξασφαλίζουν κινητήρια δύναμη σε πολλούς σταθμούς παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας. Γι’ αυτό και πολλά κέντρα της κοιλάδας της Α. έχουν εξελιχτείσε βιομηχανικές ζώνες. Εκτός από τη σιδηρουργική βιομηχανία, που βασίζεται στο κάρβουνο της Λα Τιίλ και της Κόνι, υπάρχουν και αξιόλογες χημικές βιομηχανίες στο Βερές, στο Σατιγιόν και στο Σεν-Μαρσέλ.
Η κοιλάδα της Ανάς είναι κέντρο διεθνούς τουρισμού στην περιοχή Αόστα.
Η Αόστα, που την ίδρυσαν οι Ρωμαίοι πριν από 2000 χρόνια, διατηρεί τη σφραγίδα του παρελθόντος στην τοπογραφική διάταξη και σε ορισμένα επιβλητικά μνημεία, όπως η αψίδα του Αυγούστου (φωτ. Sef).
Η πλατεία Σανού υπήρξε το κέντρο ζωής της πόλης Αόστα, από τα πρώτα μεταπολεμικά χρόνια (φωτ. Sef).
Dictionary of Greek. 2013.